یازینب

دربار خان زند

مردی به دربار خان زند می رود و با ناله و فریاد می خواهد تا کریمخان را ملاقات کند.
سربازان مانع ورودش می شوند.
خان زند در حال کشیدن قلیان، ناله و فریاد مردی را می شنود و می پرسد ماجرا چیست؟
پس از گزارش سربازان به خان، وی دستور می دهد که مرد را به حضورش ببرند.
مرد به حضور خان زند می رسد و کریم خان از وی می پرسد:
چه شده است چنین ناله و فریاد می کنی؟
مرد با درشتی می گوید:
دزد همه اموالم را برده و الان هیچ چیزی در بساط ندارم!
خان می پرسد:
وقتی اموالت به سرقت میرفت تو کجا بودی؟!
مرد می گوید:
من خوابیده بودم!
خان می گوید:
خب چرا خوابیدی که مالت را ببرند؟
مرد در این لحظه آن چنان پاسخی می دهد که استدلالش در تاریخ ماندگار می شود.
مرد می گوید:
من خوابیده بودم، چون فکر می کردم تو بیداری!

خان بزرگ زند لحظه ای سکوت می کند و سپس دستور می دهد خسارتش از خزانه جبران کنند و در آخر می گوید:
این مرد راست می گوید ما باید بیدار باشیم.

زنان در صدر اسلام، در فعاليت هاي اجتماعي حضوري فعال داشتند ودرمکتب اسلام از زناني به نيکي ياد مي شود که اجتماعي هستند و در صحنه هاي سياست و اجتماع حضوري فعال دارند. دين اسلام با معرفي الگويي چون فاطمه (ع) به همگان آموخت که زن بايد درجامعه مشارکت فعال وهمه جانبه داشته باشد و در تربيت اجتماع وسوق دادن به فضيلت هاي اخلاقي وانساني بکوشد.
آنچه در زندگي حضرت زهرا فاطمه (ع) به عنوان يکي از ملاک هاي حضور اجتماعي زن اهميت دارد، حفظ عفاف، حجاب ومتانت است که حافظ کرامت وجايگاه حقيقي ووالاي زن است. بنابراين، از جلوه هاي درخشان زندگي حضرت که براي الگو قراردادن، التزام به عفاف است. عفاف وحجاب فرماني الهي است وبرخلاف تصور برخي، عامل مصونيت اجتماعي و پيشگيري از تخريب شخصيت زن است.
حضرت فاطمه زهرا(ع) نمونه کامل زن مسلمان در تمام اوصاف وکمالات اسلامي به ويژه درحجاب وعفاف بود. تا ضرورتي نمي ديد از هم کلامي بامردان - آن هم با شرايطي ويژه - خودداري مي کرد واز اينکه پدر بزرگوارشان کارهاي داخل خانه را به او واگذار کرده واز فعاليت هاي امور بيروني معاف داشته، شادمان بود. هرچند حضرت زهرا(ع) درمواقع لزوم به فعاليت هاي سياسي و اجتماعي نيز مي پرداخت، ولي هرگز از پرده حجاب کامل وعفاف لازم بيرون نرفت وحتي در ميدان مبارزه (در دفاع از ولايت اميرمؤمنان علي (ع) وبه يغما رفتن فدک) به حجاب کامل وحياي اجتماعي واخلاقي بسيار مقيد بود.

ـ نکتۀ اول این است كه رفتار اجتماعى و سبك زندگى، تابع تفسیر ما از زندگى است: هدف زندگى چیست؟ هر هدفى كه ما براى زندگى معین كنیم، براى خودمان ترسیم كنیم، به طور طبیعى، متناسب با خود، یك سبك زندگى به ما پیشنهاد می شود.

ـ بدون مكتب و بدون ایدئولوژى نمی توان یك تمدن را به وجود آورد؛ احتیاج به ایمان است. این تمدن داراى علم خواهد بود، داراى صنعت هم خواهد بود، داراى پیشرفت هم خواهد بود؛ و این مكتب، هدایت كننده و اداره كنندۀ همۀ اینها خواهد شد.

ـ آن كه مكتب توحید را مبناى كار خودش قرار می دهد، آن جامعه اى كه به دنبال توحید حركت می كند، همۀ این خیراتى را كه متوقف بر تمدن سازى است، به دست خواهد آورد؛ یك تمدن بزرگ و عمیق و ریشه دار خواهد ساخت و فكر و فرهنگِ خودش را در دنیا گسترش خواهد داد.

ـ امروز در محیطهاى روشنفكرى، كسانى هستند با شكلهاى گوناگون، با قد و قواره هاى گوناگون، اینها ما را از شعارهاى مكتبى برحذر می دارند؛ دوران اوج شعارهاى مكتبى را كه دهۀ 60 است، زیر سؤال می برند؛

امروز هم از تكرار شعارهاى مكتبى و شعارهاى انقلابى و اسلامى، خودشان واهمه دارند و می خواهند در دل دیگران واهمه بیندازند؛ می گویند آقا، هزینه دارد، دردسر دارد، تحریم دارد، تهدید دارد.

نگاه خوش بینانه این است كه بگوئیم اینها تاریخ نخوانده اند - البته نگاه هاى بدبینانه هم وجود دارد -

اینها اگر تاریخ خوانده بودند و اطلاع داشتند از سرگذشت و منشأ و مبدأ تمدنهائى كه وجود دارد و همین

تمدن مادى غرب كه امروز می خواهد دنیا را فتح تصرف كند و این حرف را نمی زدند. باید بگوئیم اینها

بى اطلاعند، تاریخ نخوانده اند.

درجامعه اي که فاطمه (ع) مي زيست، دو گروه وطبقه اقتصادي زندگي مي کرد؛ گروهي که با مشاغلي مانند کشاورزي، زندگي خود را مي گذراندند ودر سرزمين خشک وکم آب عربستان، با رنج و سختي، زندگي مي کردند و گروه ديگر اشراف وثروتمنداني بودند که ملک هاي بسيار و بردگان بودند. اين گروه اغلب، اهل تفاخر وتجمل بودند وبا بهره گيري از خلافت پس از پيامبر، پايه هاي اشرافيت خود را تقويت کردند.
گروه دوم، درمعيشت واقتصاد، ارزش هاي اصيلي را که رسول خدا (ص) بنيان نهاده بود، رعايت نمي کردند واهل ايثار و نفاق وقناعت نبودند. مشي آنان انباشتن ثروت وتکاثر از راه هاي نامشروع بود وحقوق مستمندان و فقيران جامعه را ادا نمي کردند. فاطمه (ع) به حقوق مستمندان جامعه بسيار اهميت مي داد و در زندگي فردي واجتماعي وي اين حساسيت وتوجه آشکار بود. بررسي هاي تاريخي نشان مي دهد در نگاه فاطمه (ع)، ماديات جايگاه واهميتي ندارد وفقط وسيله اي براي رسيدن به معنويت و اطاعت از آموزه هاي الهي است. آن حضرت درشب عروسي اش، پيراهن نوي خود را به فقير بخشيد وپيراهن قديمي خود را پوشيد. حضرت زهرا(ع) چون همسرش علي (ع)، زهد را بر دنيا پرستي وقناعت را بر اسراف وخدابيني را بر خود بيني ترجيح مي داد.

آیا امام علی(ع) و فاطمه(س) بعد از ازدواج با یکدیگر شوخی هم داشتند یا خیر؟ منظورم این است که آیا زندگی سرد و ساکت و آرام و به دور از شوخی و خنده داشتند؟
پاسخ اجمالی
شادی کردن، امری فطری است. در اسلام نیز به شادی و نشاط اهمیت زیادی داده شده است.[1] چنان‌که پیامبر(ص) و معصومان(ع) در بسیاری از مواقع لبخند بر چهره داشته و با گشاده‌رویی با مردم برخورد می‌کردند. در روایت آمده است که رسول خدا(ص) زیاد تبسّم می‌کرد.[2]
پیامبر اکرم(ص) درباره شوخی می‌فرماید: «خداوند، انسان شوخ طبعی را که در شوخی خود راست‌گو باشد، مؤاخذه نمی‌کند».[3]
امام علی(ع) می‌فرماید: «چهره شاداب و خوشرویى؛ مهرآور و نزدیک‌کننده به خدا است و چهره گرفته و بدرویى؛ دشمنی‌آور و دورکننده از خدا است».[4]
امّا در برخی موارد، شوخی‌هایی میان مردم رد و بدل می‌شود که با دروغ، غیبت، بردن آبروی دیگران و… همراه است. این بخش از شوخی‌ها حرام است که نه تنها ما به این شوخی‌ها مجاز نیستیم، بلکه دیگران را نیز باید از آن نهی کنیم.
شوخی تنها منحصر در این نوع نیست، بلکه ممکن است عده‌ای با هم شوخی کنند و شاد باشند، بدون این‌که مرتکب گناهی شوند. چنان‌که در زندگی معصومان(ع) نیز این نوع شوخی دیده می‌شود؛ مانند این‌که؛ پیرزنى نزد پیامبر اکرم(ص) آمد، و پیامبر فرمود: «هیچ پیرزنى وارد بهشت نمی‌شود»، آن زن شروع به گریه کرد. حضرتش فرمود: «تو آن روز پیر نیستى، خداى متعال فرموده است: “ما آنان را به شیوه‌ای شگفت‌آور آفریده، و آنان را باکره قرار دادیم"[5]».[6]
بر این اساس، شوخی‌کردن نه تنها در اسلام منع نشده، بلکه بویژه شوخی با همسر مطلوب است.
پیامبر اسلام(ص) می‌فرماید: «هرگونه لهو (بازى) از مؤمن نابجا است، مگر در سه چیز: در تربیت کردن اسب، مسابقات تیراندازى، و شوخى کردن با همسر، که اینها درست و بجا است».[7]
امام علی(ع) نیز در میان افراد جامعه به شوخ‌طبعی معروف بود، حتی به همین جهت مورد بی‌مهری خلفای نخستین قرار گرفته بود؛ لذا بعید است که ایشان در زندگی خصوصی خود از شوخ‌طبعی بهره‌مند نبوده باشند. امّا با توجه به این‌که زندگی خانوادگی افراد، حریم خصوصی آنان است، بنابراین، نباید توقع داشته باشیم که شوخی‌هایی که احیاناً بین آنان ردّ و بدل می‌شد به بیرون از منزل رسوخ کرده و گزارش‌های تاریخی از آن وجود داشته باشد. علاوه بر این؛ تنها شوخی و خنده نیست که زندگی شیرینی برای افراد به وجود می‌آورد.